شبیه سازی کیفیت و کمیت زه آب خروجی زهکش های زیرزمینی با استفاده از روش تحلیل پویایی سیستم

: در بسیاری از مناطق تحت آبیاری، سطح ایستابی کم عمق باعث ایجاد مشکلات ماندابی و شوری می شود که برای کنترل این وضعیت از سامانه زهکش های زیرزمینی استفاده می گردد. در اکثر مواقع این زهکش ها مقدار زیادی از آب و نمک را به محیط تخلیه می کنند که برای جلوگیری از این حالت لازم است زه آب ها را مدیریت نمود. به منظور اعمال مدیریت صحیح روی زه آبهای تولید شده باید کمیت و کیفیت آنها در طول بازه ی مدیریتی تعیین گردد. تحقیق حاضر بر روی مدل فیزیکی آزمایشگاه منابع آب دانشگاه تبریز و برای دو وضعیت آزاد (زهکشی هم زمان با آبیاری) و کنترل شده (زهکشی بعد از عمل آبیاری) در فواصل و اعماق مختلف زهکش ها که عبارتند از: 4/1،1 و 6/0 متر برای فواصل و 4/0، 3/0 و 2/0 متر برای عمق لوله ها، انجام گرفت. نمونه برداری ها از دبی خروجی، شوری زه آب، شوری آب زیرزمینی و تراز سطح ایستابی نسبت به زمان برداشته شد. سپس با استفاده از روش تحلیل پویایی سیستم و نرم افزار vensim که یک روش شبیه سازی به صورت شی گرا و مبتنی بر روابط بازخورد است، کیفیت و کمیت زه آب خروجی، کیفیت آب زیرزمینی و تراز سطح ایستابی نسبت به زمان شبیه سازی شد. نتایج نشان داد که با افزایش عمق و فاصله زهکش ها دبی خروجی افزایش و شوری زه آب افزایش می یابند همچنین در وضعیت آزاد زهکش ها شوری آب زیرزمینی در طول زمان کاهش یافته و به شوری آب آبیاری نزدیک می شود. در وضعیت کنترل شده با افزایش عمق سطح ایستابی شوری زه آب خروجی روند افزایشی داشت.